Megabacteriose (Macrorhabdiose ornithogaster) bij grasparkieten

Megabacteriose, ook wel bekend als het "Going-Light-Syndroom" of Macrorhabdiose, is een chronische infectieziekte van het maag-darmkanaal die veel voorkomt bij grasparkieten. De ziekte is goed te behandelen, maar niet te genezen en treedt in aanvallen (schubsgewijs) op. Megabacteriose wordt veroorzaakt door de gistachtige schimmel Macrorhabdus ornithogaster.

Ondanks de naam zijn "megabacteriën" geen bacteriën, maar schimmels. De ziekte zorgt ervoor dat het spijsverteringskanaal het opgenomen voedsel niet goed kan verwerken. Zonder behandeling kan dit leiden tot de dood van de vogel.

Parkieten die drager zijn van deze schimmel worden niet altijd ziek. Pas bij het optreden van symptomen spreekt men van een ziekte-uitbraak (schub).

Symptomen van megabacteriose

Bij een uitbraak kunnen de volgende symptomen optreden:

  • Verhoogde of normale eetlust bij afnemend gewicht (de vogel “verhongert” ondanks voedselopname = Going Light)
  • Het opgeven van zaden of slijm
  • Groenachtige diarree
  • Onverteerde zaden in de ontlasting
  • Bol zittend verenkleed
  • Apathie en verhoogde slaapbehoefte
  • In gevorderde stadia: stoornissen van het zenuwstelsel en mogelijk orgaanfalen

Let op: vogels die drager zijn, maar geen uitbraak doormaken, tonen geen symptomen. Ook ogenschijnlijk gezonde vogels kunnen drager zijn, soms levenslang zonder ooit ziek te worden. Bij het optreden van bovengenoemde symptomen moet een uitbraak altijd als mogelijkheid worden overwogen, zelfs als de vogel jaren symptoomvrij is geweest.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Bij een acute uitbraak kunnen megabacteriën worden aangetoond door:

  • Microscopisch onderzoek van de ontlasting
  • Kleurtesten
  • Een kropuitstrijkje

Onder de microscoop zijn de schimmels herkenbaar als staafvormige structuren. Helaas worden ze niet altijd uitgescheiden, waardoor een test soms negatief uitvalt ondanks een aanwezige infectie. Ook röntgenonderzoek kan helpen: bij megabacteriose ziet men vaak een vergrote kliermaag of afwijkingen aan de spiermaag.

Bij klinisch gezonde vogels wordt de schimmel zelden aangetoond. Als de vogel verder gezond is, beslist de dierenarts samen met de eigenaar of behandeling nodig is. Soms betreft het een toevallige vondst die geen actie vereist.

Behandeling van megabacteriose

Wanneer symptomen optreden, is het belangrijk om meteen een vogelkundige dierenarts te raadplegen. Grasparkieten kunnen in korte tijd gevaarlijk veel gewicht verliezen.

De meest gebruikte medicijnen zijn antimycotica met de werkzame stof Amphotericine B, bijvoorbeeld:

  • Ampho-Moronal (niet oplosbaar in water)
  • Fungizone (oplosbaar in water)

Afhankelijk van de ernst en het advies van de dierenarts, wordt het middel oraal toegediend of via het drinkwater, gedurende meerdere weken.

Als de vogel niet zelfstandig eet, is dwangvoeding met een kropnaald of opname bij de dierenarts noodzakelijk. Regelmatig wegen is essentieel om gewichtsverlies tijdig te detecteren.

Stop nooit voortijdig met de behandeling, ook niet als de vogel zich beter lijkt te voelen!

Is megabacteriose besmettelijk?

Er bestaat geen zekerheid over de besmettelijkheid. Mogelijke manieren van overdracht zijn:

  • Partner- of oudervoeding
  • Snavelcontact
  • Opname van besmette ontlasting
  • Drinkwater dat besmet is

Sinds de ontdekking in 1977 en de classificatie als schimmel in 2003, werd megabacteriose lange tijd als zeer besmettelijk beschouwd. Maar onderzoeken in de jaren 2000 vonden geen hard bewijs hiervoor. Sommige resultaten suggereren zelfs dat de schimmel niet per se ziekteverwekkend is, maar eerder een commensaal of symbiont.

In 2008 werd bij 60–80% van de onderzochte grasparkieten megabacteriën aangetoond – ongeacht de doodsoorzaak. Dit wijst erop dat de schimmel wijdverspreid voorkomt, zonder altijd ziekte te veroorzaken.

Feit is: alleen wanneer meerdere negatieve factoren samenkomen, kunnen megabacteriën uitgroeien tot een probleem.

Risicofactoren voor ziekte-uitbraak

Vogels met een sterk immuunsysteem worden minder vaak ziek. Factoren die een schub kunnen uitlokken:

  • Stress (verandering van partner, voer, kooi, transport, nieuwe vogels, dierenartsbezoek, etc.)
  • Rui
  • Verkeerde voeding
  • Secundaire infecties (door een verzwakte afweer)

Wat kan de eigenaar doen?

Doel: het immuunsysteem versterken en het spijsverteringskanaal ontlasten.

Belangrijke maatregelen:

  • Stress vermijden (rustige omgeving, stabiele groepssamenstelling)
  • Hoge hygiëne (regelmatig schoonmaken)
  • Dagelijks vrije vlucht
  • Gezelschap van soortgenoten
  • Gezonde, suikervrije voeding

Vermijd suikerrijke producten:

  • Knabbelstangen uit de winkel
  • Voermixen met druivensuiker, honing of bakkerijproducten
  • Suikerrijke vitaminen/supplementen
  • Alcoholhoudende preparaten
  • Fruit (fructose!)
  • Zoete groenten zoals wortelen en maïs

Aanbevolen voeding:

  • Zonder suiker
  • Groenten en kruiden (let op: verse producten snel verwijderen)
  • Groene en rode gierst
  • Kiem- en weekvoer
  • Gekookt voer (voor gevoelige magen)

Tijdens een schub: vooral licht verteerbaar voer, minder groenten/kruiden. Bij geïrriteerde krop: meer ronde zaden, minder puntige.

Drinkwater en ondersteuning

Thee met darmvriendelijke werking kan worden gegeven naast de medicatie. Geschikte soorten:

  • Thymiaan
  • Salie
  • Kamille
  • Cistus Incanus
  • Ringelbloem (tegen kropirritatie)

De thee moet verdund worden aangeboden. Je kunt er ook voer in weken of kolvenhirses mee bereiden. Thymiaanextract is een alternatief. Verse kruiden zijn ook geschikt voor vogels die geen thee drinken.

Na de behandeling kan het drinkwater met appelazijn worden aangezuurd (pilzremmend, darmflora-ondersteunend). Gebruik dit echter met tussenpozen – appelazijn doodt ook nuttige darmbacteriën.

Probiotica & lactobacillen

Toepassing:

  • Remmen van schadelijke bacteriën/schimmels
  • Herstel van darmflora bij antibiotica
  • Preventie van nieuwe infecties

Geef probiotica tijdens een schub en voer regelmatig kuren uit bij besmette groepen vogels.

Gewicht controleren

Het gewicht van een parkiet is een cruciale indicator voor de gezondheid. Weeg de vogel bij voorkeur wekelijks op hetzelfde moment. Gebruik een keukenweegschaal (op 1 gram nauwkeurig) of een speciale goudweegschaal.

Let ook op het borstbeen: een uitstekende kam wijst op vermagering. Voer nooit te veel uit angst — overgewicht brengt weer andere gezondheidsproblemen met zich mee.

Bodembedekking

Bij maag-darmklachten nemen grasparkieten vaak te veel zand of grit op, in een poging hun ongemak te verlichten. Tijdens een ziekte-uitbraak is het dus beter geen zand te gebruiken. Kies liever voor beukenhoutgranulaat of huishoudpapier